Bụi mịn P2.5 là gì? Tác hại bụi mịn đến sức khỏe con người thế nào?

Những ngày gần đây, tình trạng ô nhiễm môi trường, ô nhiễm khói bụi đạt ngưỡng báo động khiến nhiều người hoang mang. Cụm từ "bụi mịn" được mọi người nhắc tới rất nhiều. Thế nhưng, bạn có biết bụi mịn là gì, nguồn gốc của nó, tác hại của bụi mịn tới sức khỏe con người và làm thế nào để phòng chống bụi mịn hiệu quả? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thông qua bài viết này nhé!

Kích thước hạt bụi nano nhỏ =1/500 sợi tóc!

Bụi mịn là gì? Tại sao bụi mịn lại nguy hiểm? 

Bụi mịn là một hỗn hợp phức tạp bao gồm các hạt vô cơ và hữu cơ ở dạng lỏng hoặc rắn bay lơ lửng trong không khí. Vì bay lơ lửng trong không khí nên nó có thể bám vào các bề mặt mà nó tiếp xúc, nguy hiểm hơn khi con người hít phải chúng. Vì kích thước chúng rất nhỏ, đơn vị đo bằng micomet (Một micromet bằng 1 phần 1 triệu của mét, ký hiệu là μm), nên chúng có khả năng luồn lách vào các phế nang trong phổi. Với kích thước bụi có kích thước <5 micromet sẽ giữ lại trong phổi, tích tụ bụi trong phổi sinh ra các bệnh hô hấp, thậm chí gây bệnh tim, mất trí nhớ.

Hình ảnh sau sẽ mô tả cách bụi mịn đi vào cơ thể con người như thế nào.

Cách phân loại bụi mịn theo kích thước:

Thành phần cấu tạo nên bụi bao gồm: Sulfate, nitrat, amoniac, natri clorua, carbon đen, bụi khoáng và nước. Các hợp chất có trong bụi được gọi chung là Particulate Matter, ký hiệu là PM. Trong đó, các hạt bụi có kích thước siêu vi (<10 μm) được biết đến nhiều nhất như sau: 

• PM10: đường kính 2.5 tới 10 micromet
• PM2.5: đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2.5 micromet
• PM1.0: đây là hạt bụi siêu mịn có đường kính nhỏ hơn 1 micromet
• PM0.1: đây là bụi nano có đường kính dưới 0.1 micromet

Chúng ta chỉ có thể quan sát bụi min dưới kính hiển vị mà thôi.

Bụi mịn có nguồn gốc từ đâu?

Về nguồn gốc tự nhiên, bụi mịn có thể được sinh ra từ các vụ cháy rừng, khói núi lửa, bụi sa mạc, khói núi lửa, những cơn bão cát, lốc xoáy hay từ những chất thải sinh vật như bào tử nấm, phấn hoa, nước thải côn trùng… 

bên cạnh những hạt bụi mịn được sinh ra từ tự nhiên, tác động của con người cũng là một nhân tố tạo ra bụi mịn đáng kể. Cụ thể, những hạt bụi mịn có thể được tạo ra từ khí thải xe máy, ô tô, xe tải, xe buýt, xe tải, nhà máy điện… Các hoạt động như đốt than, gỗ hay cháy rừng , khói từ các khu công nghiệp, công trình xây dựng, bụi đường phố...cũng là nguyên nhân khiến bụi mịn tăng lên nhanh chóng trong không khí. 

Một điểm lưu ý đó là không chỉ những hoạt động ngoài trời mới sản sinh ra bụi mịn mà ngay cả những hoạt động hàng ngày bên trong ngôi nhà cũng sẽ tạo ra bụi mịn. Cụ thể, các hoạt động hàng ngày như nấu ăn (xào, chiên, nướng thịt), hút thuốc, đốt nến… đều có thể tạo ra bụi mịn ngay chính trong ngôi nhà mà bạn đang sinh sống. 

Bạn có biết bụi mịn PM2.5 là tiêu chí đo lường mức độ ô nhiễm không khí

PM2.5 là chỉ số đo dùng để đo nồng độ bụi siêu mịn PM2.5 trung bình có trong 1 mét khối không khí trong thời gian 24 giờ, đơn vị đo là μg/m³. Đây là một trong số những chỉ số quan trọng để xác định tình trạng ô nhiễm không khí. Ngoài ra còn có chỉ số chất lượng không khí AQI. Chỉ số PM2.5 hay chỉ số AQI càng cao chứng tỏ  tình trạng ô nhiễm không khí càng nguy hiểm, càng ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.

Để hiểu rõ hơn ảnh hưởng cụ thể của bụi mịn tới sức khỏe và các biện pháp phòng ngừa cần thiết, bạn hãy theo dõi thông tin nồng độ PM2.5 tương ứng với mức gây hại trong bảng dưới đây:

Tác hại của bụi mịn đến sức khỏe con người như thế nào?

Bụi mịn xuất hiện nhiều hơn vào những ngày có không khí khô hoặc nhiệt độ thấp. Bụi mịn có khả năng lan rộng đến hàng cây số gây ô nhiễm môi trường, đồng thời làm ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Bụi mịn có kích thước rất nhỏ nên khi con người hít thở vào sẽ luồn lách vào các phế nang phổi từ đó tích tụ lâu dài gây tắc nghẽn khó thở. Tuỳ từng kích thước của hạt bụi mà sẽ có độ xâm nhập vào cơ thể người khác nhau. Kích thước hạt càng nhỏ càng dễ xâm nhập sâu vào hệ hô hấp hơn. Điều nguy hiểm nhất là một khi chúng đã vượt qua được hàng rào lá chắn ngăn bụi ở phổi thì rất khó có thể loại bỏ chúng. 

Sau khi xâm nhập vào chúng sẽ gây các tác hại như:

• Viêm phế quản mạn tính, giảm chức năng phổi, bệnh hen suyễn hay thậm chí là ung thư phổi. Theo nghiên cứu của WHO, tỷ lệ người mắc ung thư sẽ tỷ lệ thuận với mức độ ô nhiễm bụi mịn. Cụ thể, nếu lượng bụi mịn PM10 tăng lên 10 µg/m3 thì tỷ lệ người mắc ung thư sẽ tăng 22%. Trong khi đó, nếu lượng bụi mịn PM2.5 tăng lên 10 µg/m3 thì tỷ lệ người mắc ung thư sẽ tăng 36%. 
• Gây suy nhược hệ thần kinh, bệnh về tim mạch, nhiễm độc máu hay máu khó đông. 
• Gây ra tình trạng nhiễm độc máu nhau thai khiến thai chậm phát triển. Trẻ sau khi sinh ra có thể bị tự kỷ hoặc suy nhược hệ thần kinh. 
• Bên cạnh đó, theo nghiên cứu, các kim loại nặng có trong bụi mịn có thể gây ung thư hoặc có tác động đến DNA và gây ra tình trạng đột biến gen. 

Trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị tác động nhất bởi lúc này hệ miễn dịch của trẻ còn chưa phát triển đầy đủ. Theo nghiên cứu, lượng bụi mịn đi vào trong phổi của trẻ em cao gấp 2 lần so với người trưởng thành. Nếu trẻ sống ở nơi ô nhiễm không khí nặng thì có nguy cơ không phát triển được chiều cao một cách toàn diện và nguy cơ mắc bệnh hô hấp cao hơn 19 -25% so với những trẻ sống ở môi trường không khí bình thường.  

Làm thế nào hạn chế tác hại bụi mịn, bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình?

Bụi mịn nguy hiểm là thế nên cần có những giải pháp hiệu quả để phòng chống chúng. Sau đây là một số biện pháp bạn có thể tham khảo:

Sử dụng máy lọc không khí trong nhà

Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại máy lọc không khí có khả năng lọc sạch vi khuẩn nấm mốc, các tác nhân gây dị ứng,... đặc biệt lọc được bụi siêu mịn PM2.5 và PM10.

Bạn có thể tham khảo tìm kiếm các gian hàng điện tử, đồ gia dụng trên các trang thương mại điện tử uy tín hoặc đến trực tiếp shop để tư vấn. Hãy chọn hãng và sản phẩm chất lượng bạn nhé.

Sử dụng khẩu trang chuyên dụng đạt tiêu chuẩn N95 trước khi ra đường

Khẩu trang là vật hữu ích khi ra đường trong thời điểm ô nhiễm nặng nề hiện nay. Tuy nhiên khẩu trang vải hoặc y tế thông thường không lọc được các hạt bụi siêu mịn PM2.5.

Để lọc các loại bụi siêu mịn này chúng ta cần đeo khẩu trang chuyên dụng đạt tiêu chuẩn N95 hoặc tương đương N95 như:

• FFP2 (Tiêu chuẩn châu Âu: Europe EN 149-2001)
• KN95 (Tiêu chuẩn Trung Quốc: China GB2626-2006)
• P2 (Tiêu chuẩn Úc và New Zealand: Australia/New Zealand AS/NZA 1716:2012)
• Korea 1^st class (Tiêu chuẩn Hàn Quốc: Korea KMOEL - 2017-64)
• DS (Tiêu chuẩn Nhật Bản: Japan JMHLW-Notification 214, 2018

Khẩu trang N95 lọc được 95% bụi mịn và vi khuẩn, khẩu trang y tế thông thường lọc được 30%-40% lượng bụi, đeo hai lớp khẩu trang y tế thì lượng bụi được ngăn chặn lên 90%.

Một số khuyến cáo cho mọi người để hạn chế tác hại của bụi PM2.5:

• Để hạn chế tối đa tác hại ô nhiễm không khí nói chung cũng như bụi min nói riêng chúng ta nên tạo thói quen vệ sinh mũi, họng thường xuyên. Ngoài ra bạn cần ăn uống lành mạnh, đủ chất, thường xuyên tập thể dục để nâng cao sức đề kháng của cơ thể.
• Đối với trẻ em có sức đề kháng yếu cần nhắc nhở trẻ đeo khẩu trang mỗi khi ra đường, cho trẻ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, uống nhiều nước, tránh tiếp xúc môi trường bụi bẩn khói thuốc. 
• Trong những ngày không khí ô nhiễm chỉ số AQI cao, hạn chế mở cửa sổ hoặc đi ngoài đường.
• Tích cực trồng cây xanh quanh nhà cũng là một cách hạn chế khói bụi hiệu quả.

Giải pháp chống ô nhiễm không khí 3M 9001 / 9001V, 9033, 8210

Như đã trình bày ở trên, để lọc được hiệu quả các loại bụi mịn thì bạn cần 1 chiếc khẩu trang đạt tiêu chuẩn N95, P1 trở lên. Và khẩu trang 3M đạt được những tiêu chuẩn đó. Hiện nay có 3 dòng khẩu trang 3M phổ biến hay dùng để chống ô nhiễm môi trường nói chung và bụi mịn nói riêng là 9001 hoặc 9001V và 8210.

3M™ 9001

Dòng khẩu trang 9001 đạt tiêu chuẩn P1 lọc 80% (của Úc/Newzealand) bảo vệ tối ưu và chống lại các tác nhân gây hại từ không khí ô nhiễm. Ngoài ra, Nó còn được sử dụng trong công nghiệp, thương mại, y tế và các môi trường khác

Xuất sứ: 3M China

3M™ 9001V

Dòng 9001V đạt tiêu chuẩn P2 hiệu quả lọc 94% (của Úc/Newzealand), có van thở dễ chịu giúp bảo vệ tối ưu và chống lại các tác nhân gây hại từ không khí ô nhiễm.  Không chỉ Sử dụng trong môi trường nhiều bụi, nhiều sương mù. 3M khuyên dùng trong môi trường xây dựng, phun xịt thuốc trừ sâu, phun sơn hoặc trong quá trình hàn, mài, cắt kim loại…

Xuất sứ: 3M China

3M™ 8210

8210 có thể nói là dòng cao cấp nhất hiện nay. Đạt tiêu chuẩn N95 của Viện Sức khoẻ và An toàn Lao động Quốc gia Hoa Kỳ hiệu quả lọc 95%. Bảo vệ tối ưu trước không khí ô nhiễm. Có thể dùng tốt trong môi trường ô nhiễm ở nhà máy, xây dựng, cơ sở sản xuất hoặc  trong các công việc liên quan đến mài, đóng gói, cắt, chà nhám, hàn, y tế...

Xuất sứ: 3M Singapore

Kết luận

Trên đây là một vài thông tin tổng quan về bụi mịn, bụi mịn là gì, nguồn gốc bụi mịn, tác hại bụi mịn và một số biện pháp phòng chống bụi mịn hiệu quả. Với những thông tin hữu ích này, hy vọng các bạn đã hiểu rõ hơn về bụi mịn cũng như có những biện pháp cụ thể phòng tránh bụi mịn để bảo vệ sức khoẻ của bản thân cũng như gia đình mình.